มารู้จัก IQ EQ MQ PQ CQ กันเถอะ

จาก 'มุมนี้มีสาระ'
http://www.geocities.com/eccoiris/know.htm

    เด็กแรกเกิดจนถึงวัย 3 ขวบปีแรก เป็นช่วงวัยที่มีการพัฒนาการทางสมองมากที่สุด เด็กในช่วงนี้จะมีพัฒนาการที่รวดเร็วที่พ่อแม่ควรให้ความสนใจเป็นอย่างมาก ไม่เพียงแค่พัฒนาการทางกายเท่านั้น แต่พัฒนาการนี้ยังรวมถึงพัฒนาการทางด้านจิตใจ ทางด้านอารมณ์ ทางด้านสังคม อีกด้วย

    เป็นที่รู้กันว่า ความฉลาดนั้น ไม่ได้เป็นตัววัดการประสบความสำเร็จในชีวิตแต่เพียงอย่างเดียว แต่ยังต้องอาศัยองค์ประกอบอื่นๆอีกหลายอย่างร่วมด้วย ซึ่งในปัจจุบันนี้ เรามีตัววัดที่แสดงถึงความสามารถทางด้านต่างๆที่เป็นองค์ประกอบของความสำเร็จในชีวิต ถึง 5 ด้าน คือ

IQ = Intelligence quotient ความมีสติปัญญาเฉลียวฉลาด

EQ = Emotional quotient ความสามารถในการจัดการกับอารมณ์ต่างๆได้ดี

MQ = Moral quotient มีจิตใจที่ดีงาม มีจริยธรรม มีน้ำใจ

PQ = Play quotient มีการเรียนรู้ผ่านการเล่นตั้งแต่วัยเด็ก

CQ = Creativity quotient มีความคิดสร้างสรรค์สิ่งต่างๆ

    ทั้ง 5 ด้านนี้เป็นองค์ประกอบร่วมกันในการที่จะนำเด็กไปสู่การเป็นคนเก่ง และเป็นคนดี และองค์ประกอบต่างๆเหล่านี้ยังเป็นส่วนเกื้อหนุนเพื่อให้องค์ประกอบอื่นๆมีการพัฒนาไปถึงขีดสุดอีกด้วย

    เช่น EQ ที่ดี จะช่วยส่งเสริม IQ เด็กที่ฉลาดหากไม่รู้จักการอดทนและรอคอย ย่อมยากที่จะเรียนรู้ได้ดี จะหยุดก็เพียงแค่ที่ตัวเองพอใจ หรือทนได้ แต่เด็กที่มี EQ ดี จะสามารถจัดการกับอารมณ์ของตัวเองได้ และสามารถบังคับตัวเอง ทำให้มีความสามารถที่ดีกว่าในการใช้สติปัญญาได้อย่างเต็มขีดความสามารถ

    ดังนั้นการส่งเสริมพัฒนาการไปพร้อมๆกันทั้ง 5 ด้านให้กับลูก จึงเป็นสิ่งจำเป็น เพื่อ ให้เด็กได้เป็นคนเก่ง คนดี มีความสุข และเป็นที่รักของคนรอบข้าง

IQ

ความหมายก็คือ ความเฉลียวฉลาด หรือความสามารถทางสติปัญญา ที่เราสามารถคำนวนได้โดยการเอา อายุสมอง แล้วหารด้วย อายุจริง แล้วนำไปคูณด้วย 100

สำหรับอายุสมองนี้ เราได้จากการทำแบบทดสอบมาตรฐานที่ใช้วัดความสามารถทางสติปัญญา ระดับคะแนนที่ได้เราเอาใช้เป็นตัวบอกว่าเด็กมีความสามารถระดับใด

ระดับ 145-160 ก็เรียกว่า ระดับ อัจฉริยะ

ระดับ 125-135 ก็อยู่ระดับ ฉลาดมาก

ระดับ มากกว่า 120 ก็จัดได้ว่าเป็นระดับ ฉลาดมากกว่าคนทั่วไป

ระดับ มากกว่า 110 ถือว่าเป็นระดับฉลาดกว่าเกณฑ์ปกติ

ระดับ 90-109 เป็นระดับความฉลาดของคนปกติ

ระดับ ต่ำกว่า 90 จัดว่าเป็นสติปัญญาต่ำกว่าเกณฑ์ปกติ

แต่อย่าคิดนะครับ ว่าระดับสติปัญญาหรือระดับ IQ ที่สูงนี้จะเป็นการวัดระดับความสำเร็จ อันนี้เป็นศักยภาพของสมองที่สามารถพัฒนาได้ เต็มที่ แต่การจะไปสู่ความสำเร็จในชีวิต จำเป็นต้องอาศัยองค์ประกอบอื่นๆ เพิ่มเติม ไม่ได้อาศัยแค่ด้านความฉลาดด้านเดียวเท่านั้น

แม้เด็กจะมี IQ ต่ำ ก็ไม่ได้หมายความว่า จะไม่สามารถพัฒนาสติปัญญาต่อไปได้

ตารางพัฒนาการและการส่งเสริม IQ

 อายุ 0-3 เดือน

พัฒนาการ IQ : แยกแยะรสชาติได้ จำเสียงพ่อแม่ได้ จำของที่มองเห็นซ้ำกัน รู้ระยะสิ่งของ ชอบเอื้อมมือไปสัมผัสใบหน้าพ่อหรือแม่ รู้ความแตกต่างระหว่าง เสียงพูดกับเสียงอื่นๆ ที่เกิดขึ้น

การส่งเสริม IQ : สบตาพูดคุยกับลูกบ่อยๆ ร้องเพลงกล่อมนอนให้ลูกฟัง โบกมือทักทายทุกครั้งที่พบหน้าลูก หรือยื่นของเล่นนุ่มๆ ลูกบอลผ้า หรือหมวกไหมพรมให้ลูกเอื้อมมือคว้า

 อายุ 3-6 เดือน

พัฒนาการ IQ : แยกได้ว่าคนกับของต่างกัน เข้าใจชื่อคน สิ่งของ สังเกตความลึกของสิ่งของ สนใจสถานที่ใหม่ๆ เข้าใจกิจวัตรประจำวันมากขึ้น หันหน้ามาหาเมื่อได้ยินเสียงเรียกชื่อตัวเอง

การส่งเสริม IQ : เรียกชื่อลูกบ่อยๆ ฝึกให้ลูกเรียนรู้กิจวัตรประจำวัน เช่น "ตอนนี้ถึงเวลากินนมแล้วนะจัะ" โดยให้ลุกได้เห็นกิจวัตรประจำวันของพ่อแม่

 อายุ 6-9 เดือน

พัฒนาการ IQ : เปรียบเทียบขนาดวัตถุที่คล้ายกัน รู้จักค้นหาของที่ซ่อนไว้ ทำตามคำสั่งง่ายๆได้ เริ่มรู้จักชื่อของตัวเอง สนใจรายละเอียดของสิ่งต่างๆจำเหตุการณ์ที่เคยเกิดขึ้นได้ตลอด

การส่งเสริม IQ : แนะนำให้ลูกรู้เหตุผลของการกระทำ เช่น เปิดน้ำก๊อกแล้วพูดว่า "น้ำไหลแล้วเห็นไหมจ้ะ" หรือเล่นเกม ทิ้งของแล้วเก็บ โดยให้ลูกทิ้งของแล้วแม่เก็บ หรือแม่ทิ้งแล้วลูกเก็บ

 อายุ 9-12 เดือน

พัฒนาการ IQ : รู้จักอวัยวะส่วนต่างๆของร่างกายได้บ้างแล้ว ชอบทดลองทำสิ่งต่างๆ เพื่อให้เกิดผลตามมาภายหลัง เช่น เปิด-ปิด ฝากล่อง หรือ รินน้ำใส่ถ้วยแล้วน้ำล้นออกมา

การส่งเสริม IQ : ทำท่าทางต่างๆให้ลูกดู แล้วให้ทำตาม เช่น ส่งจูบ บ๊ายบาย จ๊ะเอ๋ หรือชี้บอกให้ลูกรู้จัก อวัยวะส่วนต่างๆของร่างกายหน้ากระจก หาถ้วยชามพลาสติก มาให้รินน้ำเล่น เวลาอาบน้ำ

 อายุ 1-2 ขวบ

พัฒนาการ IQ : รู้และจำได้ดีว่าสิ่งของในบ้านควรจะตั้งตรงไหน รู้ว่าของอะไรเหมือนกัน เข้าใจในเรื่องของภาษามากขึ้น จึงเข้าใจเรื่องราวต่างๆได้ดี เริ่มรับรู้ความหมายของสิ่งต่างๆ เช่นผ้าขนหนูมีไว้เช็ดตัว

การส่งเสริม IQ : เล่นเกมหยิบของโดยใช้คำสั่งง่ายๆ เช่น "หยิบหมอนสีแดงสิจ้ะ" ถามลูกบ่อยๆ ว่าสิ่งนั้นสิ่งนี้เรียกว่าอะไร ชี้อวัยวะส่วนต่างๆของลูก หน้ากระจก แล้วถามว่า "นี่เรียกว่าอะไรจ้ะ"

 อายุ 2-3 ขวบ

พัฒนาการ IQ : รู้ภาษามากขึ้น ค้นหาสำรวจสิ่งต่างๆ มีสมาธิ รู้จักสีต่างๆ ชอบเรียนรู้โดยการตั้งคำถาม อะไร ที่ไหน ทำไม ตลอดเวลา เรียกชื่อเครื่องใช้ รอบๆตัวได้ ชี้ส่วนต่างๆของร่างกายได้ถูกต้อง

การส่งเสริม IQ : หัดให้นับ 1-10 ง่ายๆสอนเรื่องเวลาจากนาฬิกา ตอบคำถามโดยไม่ทำท่าเบื่อหน่าย สอนให้ร้อง เพลงเกี่ยวกับร่างกาย เช่น "นิ้วโป้งอยู่ไหน อยู่นี่จ้ะ" หรือให้ลูกเล่าเรื่องจากภาพ

EQ

คำนี้หมายความถึง ความฉลาดทางอารมณ์ เป็นความสามารถในการรู้ความคิด ความรู้สึก หรือภาวะทางอารมณ์ของตนเองและผู้อื่น แลัยีงหมายความถึงความสามารถ ในการควบคุมอารมณ์ตนเองได้เป็นอย่างดี และสามารถใช้ชีวิตอยู่ร่วมหับผู้อื่นได้อย่างมีความสุข

คนที่มีความฉลาดทางอารมณ์จะมีความสามารถในการแก้ไขปัญหาได้ดีกว่า และสามารถใช้ ศักยภาพทางสมองได้เต็มขีดจำกัดมากกว่า คนที่ EQ ต่ำ

ลักษณะของคนที่มี EQ ดี คือ คนที่มีความรู้สึกเห็นอกเห็นใจผู้อื่น รู้จักการให้ รู้จักการอดทนและรอคอย ไม่ใจเร็วด่วนได้ รวมทั้งรู้จักการควบคุมอารมณ์ต่างๆของตัวเอง

สิ่งสำคัญที่จะทำให้ลูกสามารถอยู่ในสังคมได้อย่างดีและมีความสุข คือ EQ ที่พ่อแม่จะต้องปลูกฝังตั้งแต่วัยเด็กนี่เอง

ตารางพัฒนาการและการส่งเสริม EQ

 อายุ 0-3 เดือน

พัฒนาการ EQ : แสดงความตกใจหรือไม่สบายใจให้เห็นด้วยสีหน้าและท่าทาง ดูดนิ้วเมื่ออารมณ์สงบ ร้องได้บอกความต้องการ ยิ้มให้คนคุ้นเคยเมื่อรู้สึกพอใจ หรือหัวเราะเอิ๊กอ๊าก เมื่อรู้สึกชอบใจ

การส่งเสริม EQ : เมื่อลูกร้อง ทำท่างอแง ไม่สบายใจ ให้อุ้มลูกแนบอบแล้วนั่งเก้าอี้ โยกไปมา ร้องเพลงเห่กล่อมเด็ก หรืออุ้มลูกนั่งตักแล้วพูดคุยด้วยความรักความอ่อนโยนกับลูกบ่อยๆ

 อายุ 3-6 เดือน

พัฒนาการ EQ : ส่งเสียงแสดงอารมณ์ หรือแสดงอารมณ์ทางสีหน้า โดยเฉพาะเมื่อพบพ่อแม่จะทำหน้าดีใจ จะต่อต้านเมื่อถูกปล่อยให้อยู่คนเดียว หรือเมื่อถูกแย่งของเล่น ส่งเสียงเรียกพ่อแม่เมื่อจะขอให้ช่วย

การส่งเสริม EQ : ตอบสนองเวลาลูกเรียกร้องความสนใจ โดยเดินมาอุ้มหรือเรียกชื่อลูก เลือกของเล่นชิ้นที่เห็นว่าลูกชอบ เพื่อกระตุ้นให้ลูกหัวเราะ หรือเรียกชื่อลูกบ่อยๆ

 อายุ 6-9 เดือน

พัฒนาการ EQ : หยุดร้องไห้เมื่อได้ยินเสียงเพลง แสดงอารมณ์น ผลักปัดสิ่งที่ไม่ต้องการ เบื่อการกระตุ้นซ้ำๆ เริ่มดื้อ เรียกร้องความสนใจ บอกอารมณ์ และความต้องการโดยใช้เสียง

การส่งเสริม EQ : เปิดดนตรี หรือเพลงจังหวะสนุกให้ลูกตบมือ โยกตัวเต้นตาม หรือเล่นเกม ซ่อนหา เพื่อช่วยฝึกความจำ พูดโต้ตอบกับลูกทุกครั้งที่ส่งเสียงเรียก

 อายุ 9-12 เดือน

พัฒนาการ EQ : แสดงความกลัว เช่น กลัวความสูง ความมืด สามารถแยกแยะได้ว่า ตัวเองแตกต่างจากสิ่งอื่น แสดงอารมณ์ ที่บ่งบอกว่าชอบฟังเสียงดนตรี รู้สึกผิดถ้าทำอะไรผิด เริ่มรับรู้อารมณ์ของคนอื่น

การส่งเสริม EQ : เปิดเพลงจังหวะช้าๆ เล่านิทานหรืออ่านหนังสือที่ฟังสบายๆ เพื่อกล่อมลูกก่อนเข้านอน การพูดคุยกับลูกบ่อยๆ และการร้องเพลงกล่อมลูก ยังเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับเด็กวัยนี้อยู่

 อายุ 1-2 ขวบ

พัฒนาการ EQ : ชอบท้าทายพ่อแม่ ใช้คำพูดแสดงอารมณ์ แสดงอาการก้าวร้าว เช่นกระทืบเท้า และเริ่มแยกแยะ ระหว่างความเสียใจของตัวเองกับเด็กคนอื่นได้ ถ้าเห็นเด็กคนอื่นร้องไห้ ลูกจะพยายามปลอบใจ

การส่งเสริม EQ : ถ้าลูกอาละวาดอยู่ ให้ทำเป็นไม่สนใจ อุ้มเข้าห้องด้วยท่าทีอันสงบ หากลูกทุบตีให้กอดกระชับแน่นหรือจับมือและเบี่ยงเบนความสนใจของลูกไปสู่สิ่งที่น่าสนใจมากกว่าทันที แต่ไม่ใช่การให้ของล่อใจอื่น

 อายุ 2-3 ขวบ

พัฒนาการ EQ : อารมณ์ขึ้นๆลงๆ ไม่ยอมอะไรง่ายๆ ต้องเอาให้ได้อย่างที่ต้องการ ชอบแสดงท่าทางควบคุมและออกคำสั่งคนอื่น สื่อความรู้สึกและความต้องการให้รับรู้ด้วยท่าทางและการใช้คำพูดได้บ้าง

การส่งเสริม EQ : หัดให้ลูกหยุดฟังคนอื่นบ้าง หรือพาไปเล่นกับเด็กอื่นที่สนามเด็กเล่น อ่านคำกลอน เช่น "แม่งู" "โพงพาง" ให้พ่อแม่ เคาะไม้ หรือโต๊ะให้จังหวะพร้อมๆกับร้องเพลงร่วมกัน

MQ

หมายความถึง ระดับสติปัญญาทางจริยธรรม คุณธรรม

ลักษณะของเด็กที่มี MQ ก็คือ จะมีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ ชอบช่วยเหลือผู้ตกทุกข์ได้ยาก หรือผู้ที่มีความเดือดร้อน จะเป็นเด็กที่มีความซื่อสัตย์ มีความละอายใจต่อความผิดที่ได้กระทำลงไป ความสำนึกผิดนี้ยังส่งผลในการก่อเกิด จริยธรรมตามมาในภายหลัง

เมื่อเด็กยังเล็กจะกลัวการถูกลงโทษเมื่อทำผิด แล้วเมื่อโตขึ้นจะรู้จักสารภาพยอมรับความผิดของตน ความสำนึกผิดนี้ จะเป็นส่วนหนึ่งที่มีประสิทธิภาพในการควบคุมการกระทำต่างๆของเด็ก ทำให้เด็กมีพฤติกรรมที่ดีได้ในเวลาต่อมา

เด็กควรได้รับการปลูกฝังเรื่องศีลธรรม จริยธรรมตั้งแต่วัยเด็กเพื่อที่จะเติบโตขึ้นเป็นคนที่มีจริยธรรม และมีความประพฤติ ที่ดีต่อไปในตอนโต และเป็นผู้ใหญ่ที่มีความเป็นมนุษย์ ไม่เบียดเบียนใคร อยู่ในสังคมได้อย่างดี และเป็นคนดีในสังคม

ตารางพัฒนาการและการส่งเสริม MQ

 อายุ 0-3 เดือน

พัฒนาการ MQ : ยังไม่มีพัฒนาการทางด้านนี้ชัดเจน แต่ช่วงวัยนี้จิตใจลูกจะทุ่มเทความสนใจมาที่พ่อแม่เต็มที่ ชอบจ้องหน้าพ่อิแม่ ชอบให้พ่อแม่พูดคุยด้วย และหันศีรษะมาหาเมื่อพ่อแม่ทักทาย

การส่งเสริม MQ : แม้ว่าลูกจะยังไม่รู้จัก จริยธรรม แต่การแสดงความรักบ่อยๆ ก็เป็นพื้นฐานสำคัญของการพัฒนา MQ ต่อไปในอนาคต จึงควรหมั่นพูดคุยกับลูกให้บ่อยที่สุด ด้วยถ้อยคำที่ไพเราะอ่อนโยน

 อายุ 3-6 เดือน

พัฒนาการ MQ : ยังไม่มีพัฒนาการทางด้านนี้ชัดเจน แต่มีการพัฒนาการที่เกี่ยวข้องกับ MQ คือ จะเงียบเสียงทันทีเมื่อมีคนอุ้ม ชอบเอื้อมมือไปสำรวจเด็กแปลกหน้า ส่งเสียงคุยเมื่อได้ยินเสียงที่น่าสนใจ

การส่งเสริม MQ : ตอบสนองความต้องการของลูกด้วย ความเข้าใจ เช่น เมื่อลูกร้องก็ไม่ควรดุว่า ตะโกน หรือจับลูกเขย่าตัวด้วยความโกรธ แต่จะต้องเข้ามาปลอบโยนให้ลูกรู้สึกอบอุ่นใจ

 อายุ 6-9 เดือน

พัฒนาการ MQ : ยังไม่มีพัฒนาการทางด้านนี้ชัดเจน แต่ลูกจะรู้สึกอ่อนไหวต่อเด็กด้วยกัน ถ้าเห็นเด็กคนอื่นร้องไห้ จะรู้สึกสงสารจึงร้องตาม และต้องการเป็นที่รักของพ่อแม่ อยากจะเป็นที่หนึ่งในครอบครัว

การส่งเสริม MQ : อ่านนิทานที่ปลูกฝังคุณธรรม พ่อแม่ทำตนเป็นแบบอย่างที่ดีให้ลูกเห็นตั้งแต่ยังเล็ก เช่นช่วยเหลือผู้อื่น รู้จักให้อภัยผู้อื่น หรือแนะนำคนแปลกหน้าให้ลูกให้ยกมือไหว้สวัสดี

 อายุ 9-12 เดือน

พัฒนาการ MQ : ลูกจะถึงตัวเองก่อน ซึ่งถือเป็นพัฒนาการ MQ ที่เกิดขึ้นเริ่มแรก ลูกจะกลัวพ่อแม่จะไม่รัก หรือกังวลว่าตัวเองจะไม่เป็นที่ยอมรับ แต่ช่วงนี้ลูกสามารถรักหรือรับความรักจากผู้อื่นได้

การส่งเสริม MQ : ไม่เปรียบเทียบลูกกับเด็กอื่น ปลูกฝังให้ลูกมีน้ำใจ ช่วยเหลือผู้อื่นที่ด้อยโอกาสกว่า เช่นการนำของไปบริจาค ช่วยเหลือคนพิการ เป็นแบบอย่างที่ดีในการร่วมงานทำบุญศาสนา

 อายุ 1-2 ขวบ

พัฒนาการ MQ : เริ่มมีธรรมชาติ ของ MQ มากขึ้น คือให้ความสำคัญกับท่าทีของคนอื่นบ้างแล้ว แต่ยังไม่ยอมรับ การแบ่งปันของตัวเองไปให้กับคนอื่น เพราะลูกจะคุ้นเคยกับการเป็นฝ่ายรับอย่างเดียว

การส่งเสริม MQ : สอนลูกให้รู้จักแยกแยะ สิ่งที่ดีสิ่งทีไม่ดี สิ่งไหนควรทำ สิ่งไหนไม่ควรทำพร้อมทั้งอธิบายเหตุผล รู้จักคิดก่อนทำ และรู้จักแบ่งปันสิ่งของให้เพื่อน พาไปเที่ยววัดหรือให้อาหารปลา

 อายุ 2-3 ขวบ

พัฒนาการ MQ : ช่วงวัยนี้เด็กจะแสดงความรู้สึกไว้วางใจต่อผู้ใหญ่ เวลาเห็นใครแกล้งตีพ่อแม่ ลูกจะร้องไห้และเข้ามาปกป้องพ่อแม่ ลูกเริ่มรู้แล้วว่าหากทำดีแล้ว ได้รับคำชมเชย และเริ่มสนใจที่จะเล่นกับเด็กอื่น

PQ

คือความฉลาดที่ได้มาจากการเรียนรู้ผ่านการเล่น

การเล่นเป็นธรรมชาติของเด็ก ที่มีส่วนช่วยในการพัฒนาความคิดและอารมณ์ เป็นสิ่งที่สำคัญต่อการฝึกฝนและเรียนรู้การแก้ปัญหาต่างๆ และได้ใช้จินตนาการได้เต็มที่

สำหรับเด็กแล้ว การเล่นเป็นสิ่งที่สำคัญที่สุดของเขา เทียบได้กับผู้ใหญ่คือการทำงานชิ้นสำคัญ

การเล่นจะช่วยให้เด็กได้สำรวจสิ่งต่างๆ ช่วยให้ได้ค้นหาคำตอบที่เกิดจากการกระทำ และทำให้เกิดการเรียนรู้เรื่องต่างๆ ที่จะเป็นพื้นฐานในการสร้างความคิดความอ่าน และการเล่นก็เป็นสิ่งที่ทำให้เด็กมีความสุขที่สุดอีกด้วย

การส่งเสริมด้านการเล่นของลูก เป็นที่จำเป็นต้องทำควบคู่ไปกับการเลือกสรรของเล่นที่เหมาะกับวัยของลูก แต่พ่อแม่ ควรระลึกไว้เสมอว่า ไม่ว่าของเล่นจะแพงแค่ไหน ดีแค่ไหน แต่ของเล่นชิ้นที่สำคัญที่สุดของลูกที่มีผลต่อการพัฒนาลูกมากที่สุดก็คือ ตัวของพ่อแม่เอง

เด็กที่มีความใกล้ชิดผูกพัน กับพ่อแม่ และได้มีโอกาสเล่นกับพ่อแม่บ่อยๆ จะเป็นเด็กที่มีความสุข มีสุขภาพจิตดี เรียนรู้สิ่งต่างๆได้มากกว่าเด็กทั่วไป

ตารางพัฒนาการและการส่งเสริม PQ

 อายุ 0-3 เดือน

พัฒนาการ PQ : กางนิ้วมือออกได้ รู้สึกดีหรือเอื้อมมือคว้าของเล่นได้บ้างแล้ว แต่ยังถือได้ไม่ดี ช่วงวัยนี้สามารถมองเห็นภาพต่างๆได้ชัดเจนในระยะ 7-8 นิ้ว ชอบมองสิ่งของที่สีตัดกัน เช้นสีดำ-ขาวของลูกตา และเริ่มสนใจของเล่นเคลื่อนที่นานขึ้น

การส่งเสริม PQ : พัฒนาการช่วงนี้ไม่มากนัก ควรให้เป็นของเล่นง่ายๆที่ไม่ต้องเล่นโต้ตอบด้วยมากนัก เช่น โมบายส์ แขวนเหนือเตียง หรือให้ยักคิ้ว หลิ่วตา ทำหน้าตาตลกๆ เล่นกับลูก

 อายุ 3-6 เดือน

พัฒนาการ PQ : จับของเล่นได้ดีทั้งสองมือ ชอบชิมของเล่นหรือสิ่งของต่างๆ ถ้าของหล่นจากมือจะพยายามหยิบขึ้นมาใหม่ และขณะถือของในมือหนึ่งก็สามารถใช้อีกมือหนึ่งหยิบของเล่นได้

การส่งเสริม PQ : หาของเล่นที่มีพื้นที่ผิวต่างๆกันวางไว้รอบๆตัวให้ลูกเอื้อมมือคว้า หลอกล่อลูกให้คืบคลานตามด้วยของเล่นที่เคลื่อนที่ได้ เช่น ตุ๊กตาไขลาน รถลาก ลูกบอล และเล่านิทานให้ลูกฟัง

 อายุ 6-9 เดือน

พัฒนาการ PQ : คลานได้คล่อง ชอบจับของเล่นตีกระทบกัน เริ่มใช้นิ้วได้คล่องมากขึ้น ชอบใช้นิ้วคุ้ยแคะ แหย่ ตามที่ต่างๆ ช่วงวัยนี้จะแสดงความเป็นเจ้าของ ถ้าถูกแย่งของเล่นจะไม่ยอมให้และต่อสู้ทันที

การส่งเสริม PQ : สั่นกระดิ่งไปทางซ้ายขวาให้ลูกมองตาม หรือวางของเล่นให้อยู่ไกลสุดเอื้อมแล้วกระตุ้นให้ลูกเข้ามาเอา เล่นเกมจ๊ะเอ๋ โดยจับลูกนั่ง แล้วแอบข้างตัวลูก ให้เอี้ยวตัวมองหา

 อายุ 9-12 เดือน

พัฒนาการ PQ : สามารถคลาน ปีนป่าย ลุกขึ้นยืน เกาะเดินรอบบ้านได้คล่อง ใช้นิ้วหัวแม่มือและนิ้วชี้หยิบของเล่นเล็กๆจากพื้นได้ดี สามารถจดจำเกมต่างๆที่แม่สอนได้ดี และค้นหาของเล่นที่ซ่อนได้

การส่งเสริม PQ : เล่นกลิ้งบอลให้ลูกคว้าจับแล้วให้กลิ้งบอลคืน เล่นของเล่นลอย้ำ เล่นเกมซ่อนหา หรือเล่นเกมทิ้งของให้เก็บ ชี้ชวนให้ดูหนังสือภาพ จัดมุมให้ลูกเล่นสำรวจเป็นสัดส่วน

 อายุ 1-2 ขวบ

พัฒนาการ PQ : ลูกก้าวเดินได้แล้ว จึงชอบที่จะเดินสำรวจสิ่งแวดล้อมรอบตัว มือกับสายตาประสานกันได้ดี จับบล๊อกไม้ซ้อนได้ หยิบของเล่นออกจากภาชนะได้ ชอบลากของชิ้นใหญ่ๆ และเล่นคนเดียวได้

การส่งเสริม PQ : ให้ลูกเล่นลากของเล่นที่ต้องออกแรง เช่น รถลาก เข็นเก้าอี้ หรือเล่นของเล่นที่ต้องออกแรงโยก เช่น ม้าโยก ชิงช้า รวมทั้งเก็บสารพิษในบ้านให้มิดชิด

 อายุ 2-3 ขวบ

พัฒนาการ PQ : ลูกจะเล่นกับเด็กที่โตกว่าได้บ้างแล้ว แต่ลูกต้องเป็นใหญ่ที่สุด จนเกือบ 3 ขวบจึงเล่นกับเด็กวัยเดียวกันได้ ลูกมีสมาธิในการเล่น หรือการทำสิ่งต่างๆ ชอบของเล่นที่หยอดลงช่องตามรูปร่าง

การส่งเสริม PQ : ให้ลูกเล่นอย่างอิสระ เปิดเพลงให้ลูกเต้น โยกตัวอย่างอิสระ วิ่งเล่นไล่จับกับลูก ให้ลูกเล่นร้อยเชือกผูกรองเท้า เล่นจิ๊กซอว์ หรือหารังดุมขนาดใหญ่ให้ลูกหัดใช้มือติดกระดุมเล่น

CQ

หมายความถึง ความสามารถในเชิงความคิดสร้างสรรค์ เพื่อสร้างหรือประดิษฐ์สิ่งใหม่ๆ หรือวิธีการใหม่ๆในด้าน ศิลปะ วิทยาศาสตร์ หรือด้านอื่นๆ ตามความสามารถของเด็กแต่ละคน

เด็กที่มี CQ ดี จะเป็นเด็กที่มีความคิดสร้างสรรค์ มีความจำดี และมักชอบตั้งปัญหาต่างๆมาถาม หรือบางครั้งก็เป็นเด็กที่อาจแสดงความไม่เชื่อถือในงานศิลปะ การวาดภาพ หรือการแสดงละครเวทีมากกว่าคนทั่วไป มีความอยากรู้อยากเห็นสิ่งแปลกๆใหม่ๆ และมีความสามารถในการพลิกแพลงสิ่งต่างๆให้กลายเป็นสิ่งใหม่ๆได้อย่างสร้างสรรค์

ตารางพัฒนาการและการส่งเสริม CQ

 อายุ 0-3 เดือน

พัฒนาการ CQ : แยกแสงสว่างกับความมืด ชอบฟังเสียงสูงๆ สนใจของเคลื่อนที่ รู้จักเชื่อมโยงการมองเห็นกับการเคลื่อนไหวของตนเองได้ ชอบมองใบหน้าคนอย่างสำรวจ จดจำสมาชิกในครอบครัวได้

การส่งเสริม CQ : หาเครื่องแขวนที่เคลื่อนไหวไปมาติดเหนือเตียง หรือย้ายเตียงนอนเพื่อให้ลูกเห็นสิ่งแวดล้อมใหม่ๆบ้าง และทำให้บ้านมีบรรยากาศสนุกสนาน สดชื่น มีรอยยิ้มและความรักเสมอ

 อายุ 3-6 เดือน

พัฒนาการ CQ : สนใจสำรวจของเล่นที่มีพื้นผิวสัมผัส รูปทรงและสีสันแตกต่างกัน สนใจมองเฉพาะส่วน เริ่มแยกแยะระหว่าง คน สิ่งของ และสิ่งแวดล้อม ออกจากกันได้ สนใจเรื่องระยะทาง

การส่งเสริม CQ : อุ้มลูกนั่งตักให้ลูกห่างพอที่จะเห็นหน้าและปากแม่ แล้วพูดคุยกับลูก หรือการให้สัมผัสโอบกอดที่อบอุ่น อ่อนโยน หรือสร้างกิจกรรมสัมผัสกับลูกด้วยความรักบ่อยๆ

 อายุ 6-9 เดือน

พัฒนาการ CQ : สนใจรายละเอียดสิ่งของ สนใจมิติของสิ่งของ จำเกมที่เคยเล่นได้ สนใจผลที่เกิดจากการกระทำของตัวเอง เช่นกลิ้งบอลแล้วบอลเคลื่อนที่ ชอบเปรียบเทียบขนาดวัตถุที่คล้ายกัน

การส่งเสริม CQ : ชี้ให้ลูกได้เห็นสิ่งต่างๆเช่น สื่งของในบ้าน สิ่งที่อยู่บนท้องถนน หรืออื่นๆ แล้วเรียกชื่อสิ่งนั้นๆให้ฟัง ร้องเพลงง่ายๆ เช่น "แมงมุมลาย" "หนูมาลีมีลูกแมวเหมียว" ให้ลูกนึกตาม

 อายุ 9-12 เดือน

พัฒนาการ CQ : เริ่มรู้ว่าตนเองเป็นคนหนึ่งๆที่แยกออกจากสิ่งอื่นๆ สนใจภาพในหนังสือ ค้นหาของที่ซ่อนในม่านหรือผ้าคลุมโต๊ะ หรือของที่ซ่อนอย่างมิดชิดได้ รู้จักเลือกของเล่นอย่างใช้ความคิดมากขึ้น

การส่งเสริม CQ : แสดงความยินดีเมื่อลูกอวดความสามารถของตนเอง และยอมรับเมื่อลูกทำอะไรยุ่งๆเลอะๆบ้าง หรือจำลองการแสดงหุ่นมือ หุ่นนิ้ว กับลูกโดยให้ลูกดูพร้อมทำเสียงพากย์เป็นเรื่องต่างๆ

 อายุ 1-2 ขวบ

พัฒนาการ CQ : ชอบฟังเสียงที่เกิดขึ้น รู้สึกกับตนเองในแง่บวก ชอบคิดจินตนาการเกี่ยวกับนิทานและการวาดรูป สามารถนั่งดูหนังสือภาพได้นานมากขึ้น รู้จักเปรียบเทียบสิ่งของว่าสิ่งใดเหมือนไม่เหมือน

การส่งเสริม CQ : เมื่อลูกหัดทำอะไรได้ใหม่ๆ เช่น หยิบของชิ้นเล็กๆได้ ก็ปล่อยให้ทำสิ่งนั้นต่อไป หรือปล่อยให้ลูกได้มุ่งมั่น ทำสิ่งใดสิ่งหนึ่งด้วยตัวเอง และพูดชมเชยความพยายามของลูก

 อายุ 2-3 ขวบ

พัฒนาการ CQ : เริ่มสนใจความแตกต่างของเพศ ชอบเล่นแบบมีจินตนาการ สามารถบอกความเหมือนหรือความต่างของสิ่งของได้ ชอบทดลองถอดรื้อสิ่งของมาเป็นชิ้นๆ แล้วประกอบเข้าด้วยกันได้

การส่งเสริม CQ : จัดสถานที่ปลอดภัยให้ได้สำรวจ ทดลองและจัดหาอุปกรณ์วาดภาพระบายสี ซื้อหาหนังสือนิทานภาพ ตามวัยและความสนใจของลูก และตั้งอกตั้งใจฟังเรื่องที่ลูกอยากเล่าเสมอ